Filatelistyka to hobby polegające na zbieraniu znaczków pocztowych oraz innych walorów filatelistycznych. Jest to także dziedzina naukowa zajmująca się badaniem znaczków pocztowych, ich historią, grafiką oraz rodzajem druku. Już od samego początku, czyli od roku 1840, znaczki pocztowe zyskały popularność i stały się przedmiotem kolekcjonerskim.

Penny Black

Dawniej do znanych filatelistów należeli między innymi królowie angielscy, hiszpańscy, szwedzcy, carowie rosyjscy, prezydenci, politycy oraz ludzie kultury i sztuki. W polskich szkołach nowe hobby zawitało już pod koniec XIX wieku jako nieformalne zjawisko, które tak bardzo zaniepokoiło nauczycieli, że zakazano uczniom przynoszenia znaczków do szkoły, uważając, że może to prowadzić do degradacji. Urokowi zbierania znaczków ulegli m.in. Julian Tuwim, Leopold Staff, Bruno Szulc, Zygmunt Nowakowski, Eugeniusz Bodo. W bardziej współczesnych czasach swoje kolekcje znaczków posiadali m.in. Freddie Mercury, Nicolas Sarkozy, Elżbieta II, John Lennon, Maria Szarapowa, Albert Einstein, George H.W. Bush.

W szkołach koła filatelistyczne znalazły dobrą przystań dla swojej działalności. Były one również obecne w Klubach Osiedlowych, Domach Kultury, Państwowych Domach Dziecka, szpitalach i sanatoriach dla dzieci. Obecnie liczba kół filatelistycznych jest bardzo niewielka. To zjawisko nie cieszy się popularnością, dlatego założenie koła stanowi dobry pomysł na innowacyjne podejście pedagogiczne w ramach pracy pedagogicznej nauczyciela bibliotekarza.

Do podjęcia tego zadania zachęcam przede wszystkim nauczycieli pracujących w bibliotece szkolnej od kilku lat, zwłaszcza nauczycieli bibliotekarzy, którzy posiadają wykształcenie w dziedzinie geografii, historii lub języka obcego. Jako argument, który powinien Państwa przekonać do tej innowacji, jest fakt, że filatelistyka doskonale pomaga rozwijać kluczowe kompetencje.

Dla nas, nauczycieli i bibliotekarzy, rozwijanie kompetencji językowych kojarzy się przede wszystkim z czytaniem książek. Znaczek pocztowy jest źródłem informacji, podobnie jak kartka z książki. Podczas zajęć filatelistycznych z dziećmi z klas 1-3 warto korzystać z zabawy znaczkami przedstawiającymi ilustracje z bajek. Na znaczkach pocztowych można znaleźć polskie legendy, wizerunki pisarzy, poetów, malarzy, cytaty z literatury pięknej, a także postacie z komiksów i filmów dla dzieci, takie jak „Bolek i Lolek”, „Reksio”, „Miś Uszatek” czy postacie z filmów Disneya. Ponadto na znaczkach pocztowych można zobaczyć motywy z takich dzieł jak „Pan Tadeusz”, „Quo Vadis”, „Wiedźmin”, „Mały Książę”, „Opowieść Wigilijna”, „Kubuś Puchatek”, „Harry Potter” oraz wiele innych lektur szkolnych i popularnych powieści dla dzieci i młodzieży.

Na znaczkach pocztowych z całego świata można znaleźć podobizny największych matematyków, począwszy od uczonych starożytnej Grecji, a skończywszy na polskich i zagranicznych uczonych XX wieku.Czyli znaczki pomogą także rozwijać kompetencje matematyczne.Ponadto na znaczkach znajdziemy również wielkich fizyków, chemików, biologów oraz laureatów Nagrody Nobla z różnych dziedzin. Znaczki mają różne kształty, takie jak prostokątne, kwadratowe, trójkątne i okrągłe. Oprócz podobizn matematyków, na znaczkach widnieją także wzory matematyczne. Matematyką na znaczkach pocztowych, czyli „mathemafilatelią”, zajmuje się od wielu lat filatelista Jan Swadźba, emerytowany nauczyciel matematyki z Uniwersyteckiego I Liceum Ogólnokształcącego im. Juliusza Słowackiego –https://deltami.edu.pl/autorzy/jan-swadzba/.

Nauczyciel bibliotekarz jeśli sam lubi matematykę wykorzysta w sposób interesujący materiały opracowane przez Jana Swadźbę –https://czasopisma.uph.edu.pl/mp/article/view/62.

Tutaj filatelistyka będzie narzędziem wspierającym. Niestety same znaczki nikogo nie nauczą jak się uczyć, ale pomogą zdobyć przekonanie, że warto się uczyć. Właściwie każdy znaczek to jak hasło z encyklopedii – hasło do którego rozwiązanie musimy znaleźć poprzez samodzielne poszukiwania. Wszystko zależy od inwencji twórczej i ucznia i nauczyciela. Filatelistyka nadaje się także do projektów może to być „ Historia Polski na znaczkach pocztowych” lub inny temat nawiązujący do serii wydawniczych wydawanych przez Pocztę polską od wielu lat. Znaczki możemy także znaleźć na stronie Internetowej i wykorzystać do wykonanej przez nas prezentacji lub o wykonanie prezentacji prosimy uczniów. Bardzo dobrze sprawdzają się projekty z historii, przyrody, geografii, religii, plastyki, sportu ponieważ do tych tematów mamy bogaty materiał filatelistyczny. Oczywiście wymienione przeze mnie projekty realizujemy z pozycji elementów filatelistyki ponieważ sama filatelistyka jest bardziej złożona niż nam się wydaje ale o tym napisze kolejny artykuł.

Znaczek filatelistyczny jest dokumentem odzwierciedlającym przemiany społeczno-gospodarcze, polityczne i kulturalne. Stanowi historyczną kronikę poszczególnych państw oraz całych kontynentów, na których uwiecznione są wielkie wydarzenia historyczne i kulturalne, oraz postacie związane z dziedziną kultury, sztuki i polityki. Dziecko zaangażowane w filatelistykę rozwija systematyczność, umiejętność porządkowania, dbałość o estetykę oraz rozwija swój talent plastyczny. Poprzez samodzielną pracę nad zbieraniem i eksponowaniem znaczków, dziecko rozwija swoje zdolności twórcze, uczy się samodzielnie myśleć oraz łączyć treści znaczków z pojęciami i wydarzeniami historycznymi. Z biegiem czasu nabywa ono tzw. „inteligencję filatelistyczną”, która obejmuje wiele aspektów: wytrwałość w pokonywaniu trudności związanych ze zdobywaniem odpowiedniego materiału filatelistycznego, cierpliwość potrzebną do opracowywania eksponatów, wiedzę tematyczną niezbędną do stworzenia planu wystawy filatelistycznej, zdolność do myślenia kreatywnego, odwagę w podejmowaniu nowatorskich tematów, pomysłowość w aranżowaniu znaczków na karcie wystawowej, łatwość przyswajania wiedzy filatelistycznej, umiejętność analizy i syntezy teorii filatelistyki z praktyką. Wszystkie te sprawy wyjaśnię w kolejnych częściach cyklu.

Kompetencje społeczne i obywatelskieto zdolność efektywnego zaangażowania się w działania publiczne wraz z innymi ludźmi, konstruktywne uczestnictwo w społeczności sąsiedzkiej oraz w procesach podejmowania decyzji na różnych poziomach – od lokalnego, poprzez krajowy, aż po europejski. Uczestnictwo w życiu politycznym obejmuje poczucie obowiązku w głosowaniu oraz innej działalności obywatelskiej. Filatelistyka łączy ludzi na całym świecie, zrzeszając ich w krajowych organizacjach oraz federacjach. Wspólnie podejmują działania międzynarodowe i światowe, organizują wystawy, konkursy, zjazdy oraz wydają własne czasopisma. Mają własne czasopisma. Wymieniają się wiedzą i doświadczeniem, co rozwija ich poczucie inicjatywy i przedsiębiorczości. To poczucie możemy wykształcić poprzez różne działania także na rzecz rozwoju filatelistyki. Najbardziej przedsiębiorczy uczniowie mogą być inicjatorami ciekawych inicjatyw związanych z filatelistyką w swoich szkołach. Ci, którzy zgłębiają filatelistykę, mogą stać się wystawcami na wystawach filatelistycznych. Świadomość i ekspresja kulturowa obejmuje z kolei świadomość lokalnego, narodowego i europejskiego dziedzictwa kulturalnego oraz jego miejsca w świecie, włączając w to znajomość najważniejszych dzieł kultury, także współczesnej. I tutaj możemy wykorzystać filatelistykę. Filatelistyka może być wykorzystana do dokumentowania najważniejszych wydarzeń kulturalnych, prezentując na znaczkach budowle, arcydzieła malarstwa, skarby narodowe i inne elementy kultury z różnych państw. Znaczki pocztowe stanowią szybkie źródło wiedzy na temat kultury, nie tylko Polski, ale także innych krajów. Warto wspomnieć, że Europejska Konferencja Administracji Poczty i Telekomunikacji, do której należy od 1956 roku 48 krajów, wydaje wspólny znaczek pocztowy z napisem EUROPA. W ciągu minionych lat tematami przewodnimi były: Europa, jedność i pokój. Od roku 1974 wspólny jest już tylko temat emisji, który każdy kraj realizuje według własnego pomysłu. Tematy przewodnie tych znaczków zmieniały się przez lata, obejmując kwestie takie jak jedność, pokój, kultura, znani ludzie, wynalazki, ochrona przyrody czy ważne rocznice historyczne. Znaczki EUROPA propagują ideę wspólnoty europejskiej oraz pomagają w poznawaniu różnorodnych tradycji kontynentu, wspierając jednocześnie współpracę między operatorami pocztowymi krajów Europy i promując filatelistykę. Ponadto służą one współpracy między publicznymi operatorami pocztowymi krajów Europy oraz promowaniu filatelistyki.

„Klaserek Ali" Młodzieżowe Koło Filatelistyczne przy Szkole Podstawowej im. K. Kupczyka w Tychowie Starym oraz w Bibliotece i Domu Kultury Gminy Mirzec.

Koło zostało założone w 2009 roku przy Szkole Podstawowej im. K. Kupczyka w Tychowie Starym. Inicjatorką powstania koła była nauczycielka historii, języka polskiego i WOS – Ala Bonio,która mimo braku wcześniejszej wiedzy filatelistycznej, zdecydowała się wziąć udział w spotkaniu organizacyjnym dla opiekunów Młodzieżowych Kół Filatelistycznych, zorganizowanym przez Polski Związek Filatelistyczny w Kielcach.Dzięki swojej empatycznej postawie oraz zaangażowaniu, udało jej się zgromadzić grupę dzieci zainteresowanych kolekcjonowaniem znaczków i poszerzaniem swojej wiedzy. Okazało się, że wiele z nich miało już klasery filatelistyczne w swoich domach. Już po roku działalności koła, jego członkowie wzięli udział w półfinale OMKF w 2010 roku, a jedna osoba zakwalifikowała się do finału OMKF w Gdańsku. Z biegiem lat praca w kole przebiegała coraz sprawniej, przynosząc sukcesy zarówno w Okręgu Świętokrzyskim PZF, jak i na ogólnopolskich konkursach plastycznych oraz wystawach filatelistycznych. Koło regularnie organizuje pokazy filatelistyczne w swoim środowisku. Po kilku latach powstało drugie koło w Bibliotece i Domu Kultury Gminy Mirzec, które realizuje podobny program i ma ten sam cel:rozwijanie pasji i wartości estetycznych wśród dzieci, poznawanie postaci historycznych, wydarzeń, miejsc, piękna Polski, Europy i świata, zdobywanie umiejętności praktycznych w zakresie budowy eksponatu filatelistycznego, zdobywanie wiedzy filatelistycznej, poznawanie walorów filatelistycznych, przygotowanie do konkursów filatelistycznych i wystaw młodzieżowych, a także promowanie regionu Świętokrzyskiego jako „Małej Ojczyzny”.Koło teatralne kilkakrotnie wystawiło przedstawienie napisane i wyreżyserowane przez Alę Bonio na temat filatelistyki i jej roli w edukacji. Ala Bonio jest członkinią Polskiego Związku Filatelistów od 2010 roku oraz Klubu Tematycznego „Tematyk”. Ukończyła XI Studium Filatelistyki organizowane w latach 2014/2015 przez PZF w Ciechocinku. Za szczególne osiągnięcia w pracy z młodzieżą otrzymała nagrodę „Prymus”.

Przygotowania do wystawy filatelistycznej z okazji 100-lecia Odzyskania Niepodległości

Ala Bonio - wręczenie statuetki „ Prymus” 2015 Warszawa , Prezes Zarządu Okręgu Świętokrzyskiego PZF-Włodzimierz Szeliga, Aleksandra Barszcz „ Prymus- Junior”

Proszę wyjąć z szafy swoje klasery i dołączyć do wspaniałej filatelistycznej przygody. Teraz jest czas na rozwijanie kluczowych umiejętności – nigdy nie jest za późno. Zachęcam wszystkich zainteresowanych nauczycieli do wykorzystania znaczków pocztowych w formie projektów lub prowadzenia zajęć filatelistycznych w ramach pracy w bibliotece szkolnej. W kolejnych artykułach krok po kroku pomogę opracować projekt filatelistyczny, a dla bardziej dociekliwych przedstawię plan pracy koła filatelistycznego.