Gamifikacja (ang. gamification) to wykorzystanie mechanizmów znanych z gier (np. punktów, poziomów, odznak, rankingów) w kontekstach niezwiązanych z grami, takich jak edukacja, praca czy rozwój osobisty.

Jakie są kluczowe elementy gamifikacji

Gamifikacja w muzeach, galeriach sztuki, bibliotekach, teatrach czy branży turystycznej pomaga przyciągnąć i zaangażować odbiorców. Wprowadzenie mechanizmów znanych z gier sprawia, że kultura staje się bardziej interaktywna, dostępna i atrakcyjna dla różnych grup odbiorców. Sprawdź najważniejsze korzyści.

• Interaktywne gry i wyzwania sprawiają, że zwiedzanie muzeum czy biblioteki staje się ciekawsze.

• Ludzie chętniej uczestniczą w wydarzeniach, jeśli mogą zdobywać punkty, odznaki lub osiągnięcia.

Gry często odnoszą się do wydarzeń historycznych, np. „Kaliskie ścieżki” o Bitwie Warszawskiej czy rekonstrukcja bitwy pod Osuchami. Wykorzystują też miejscowe legendy – „Hel’s Bells” nawiązuje do kaszubskich podań, a w Pruszczu Gdańskim graczy oprowadza duch kota Mruczka.

Nie brakuje też gier związanych z przyrodą, np. w Wejherowie o miejskich parkach czy w Rybniku o znaczeniu wody. Artykuł podkreśla, że lokalna historia, kultura i natura mogą być świetnym tematem do interaktywnych opowieści.

Lepsze zapamiętywanie informacji. Badania pokazują, że angażowanie użytkowników poprzez interaktywne formy nauki zwiększa skuteczność przyswajania wiedzy. Zamiast pasywnego słuchania lub czytania, uczestnicy aktywnie wykonują zadania, rozwiązują zagadki czy podejmują decyzje w fabularnych grach edukacyjnych.

Przykłady

Dzisiejsza młodzież spędza dużo czasu w świecie cyfrowym – korzystając z aplikacji, gier mobilnych czy mediów społecznościowych. Instytucje kultury, które wprowadzają interaktywne technologie, stają się bardziej atrakcyjne dla młodego odbiorcy.

Współczesne instytucje kultury, takie jak muzea, galerie, biblioteki czy teatry, poszukują innowacyjnych sposobów na zwiększenie liczby odwiedzających i zachęcenie ich do regularnych wizyt. Jednym z najbardziej efektywnych narzędzi jest gamifikacja w programach lojalnościowych:

Zbieraj punkty, zdobywaj nagrody – jak to działa? Wiele instytucji kultury wdraża systemy lojalnościowe, w których uczestnicy otrzymują punkty za różne formy zaangażowania, np.:

• udział w wydarzeniach, wystawach czy spektaklach,

• odwiedziny w placówce w określonych terminach (np. Noc Muzeów, premiery, Dzień Dziecka, Mikołajki, itp.),

• korzystanie z aplikacji mobilnych lub interaktywnych przewodników,

• wypożyczanie książek w bibliotekach (dla małych czytelników akcja „Mała książka, wielki Człowiek”,

• udział w quizach i wyzwaniach związanych z kulturą.

Nagrody za zaangażowanie:

• darmowe bilety lub zniżki na kolejne wydarzenia,

• dostęp do specjalnych materiałów (e-booki, filmy, podcasty),

• gadżety związane z instytucją,

• możliwość spotkania z artystą, kuratorem lub pisarzem.

Gamifikacja pozwala nagradzać lojalnych gości poprzez udostępnianie im unikalnych treści lub specjalnych atrakcji, które nie są dostępne dla osób odwiedzających instytucję po raz pierwszy.

Propozycja nagrody:

• Po trzech wizytach w teatrze – możliwość obejrzenia próby generalnej lub spotkania
  z aktorami.

• Po wypożyczeniu 10 książek w bibliotece – dostęp do ekskluzywnej strefy z rzadkimi wydaniami lub przystąpienie do programu partnerskiego, gdzie można taniej kupować pewne produkty. Przykład: Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Bemowo w Warszawie

• Po zwiedzeniu kilku wystaw w muzeum – możliwość wejścia do zamkniętych stref, np. magazynów zbiorów.

Wybrane biblioteki w Polsce stosują programy lojalnościowe, w których czytelnicy, wypożyczając książki i uczestnicząc w wydarzeniach, zdobywają punkty. Po osiągnięciu określonego poziomu mogą np. wybrać się na specjalne spotkanie autorskie lub otrzymać limitowane wydanie książki.

Obecność w mediach społecznościowych to dzisiaj nieodzowny element promocji instytucji kultury. Jednak samo publikowanie informacji o wydarzeniach to za mało – aby przyciągnąć uwagę odbiorców, warto postawić na interaktywność i elementy grywalizacji.

Rywalizacja i wyzwania napędzają zaangażowanie. Dodanie rywalizacji do doświadczeń kulturalnych sprawia, że uczestnicy chętniej angażują się w wydarzenia i udostępniają swoje osiągnięcia w mediach społecznościowych. Może to przybrać formę:

• quizów z wynikami do udostępnienia,

• rankingów najlepszych graczy/odwiedzających,

• wyzwań z nagrodami, które motywują do aktywności,

• interaktywnych kampanii z hasztagami, które pozwalają uczestnikom dzielić się swoimi doświadczeniami.

Korzyści:

• uczestnicy chętniej angażują się w wydarzenia,

• zwiększenie zasięgów organicznych (bezpłatnej promocji w social mediach),

• budowanie społeczności wokół instytucji kultury.

Czy gamifikacja może być narzędziem rekomendacji

Ludzie częściej odwiedzają miejsca, które polecają im znajomi. Mechanizmy grywalizacji mogą sprawić, że uczestnicy wydarzeń kulturalnych chętniej dzielą się swoimi doświadczeniami i zapraszają innych do wspólnego udziału.

Jak to działa?

• System poleceń– nagrody za zaproszenie znajomych na wydarzenie.

• Wspólne wyzwania– grupowa rozgrywka, w której im więcej osób bierze udział, tym większe szanse na wygraną.

• Fotograficzne wyzwania– udostępnianie zdjęć z wydarzeń z oznaczeniem znajomych.

Nowoczesne technologie, takie jak rozszerzona rzeczywistość (AR) i wirtualna rzeczywistość (VR), zrewolucjonizowały sposób, w jaki odbiorcy doświadczają kultury. Dzięki nim zwiedzanie muzeów, galerii i innych instytucji kultury staje się bardziej angażujące,
a jednocześnie dostosowane do współczesnych oczekiwań.

• Rozszerzona rzeczywistość (AR) – historia na wyciągnięcie ręki
  AR pozwala nakładać cyfrowe elementy na rzeczywisty świat, dzięki czemu odwiedzający mogą zobaczyć rekonstrukcje historycznych budynków, odkryć ukryte warstwy obrazów czy poznać dodatkowe informacje w interaktywny sposób.

• Wirtualna rzeczywistość (VR) – podróż w czasie i przestrzeni
  Dzięki VR zwiedzający mogą przenieść się do innej epoki, odwiedzić miejsce, do którego fizycznie nie mogą dotrzeć, lub wcielić się w postać historyczną.

Korzyści dla instytucji kultury:

• Przyciąganie młodszej publiczności, która ceni interaktywne doświadczenia.

• Umożliwienie dostępu do kultury osobom z ograniczoną mobilnością.

• Tworzenie nowoczesnych i angażujących wystaw.

Gamifikacja pozwala na dostosowanie treści do różnych grup zwiedzających, zwiększając ich zaangażowanie i satysfakcję z wizyty.

Jak można spersonalizować wystawy dzięki gamifikacji

Personalizacja w kulturze pozwala dostosować ofertę do indywidualnych potrzeb odbiorców.

1. Personalizowane ścieżki zwiedzania

• Muzea i galerie mogą oferować interaktywne przewodniki dostosowane do zainteresowań odwiedzających (np. trasy tematyczne: dla dzieci, miłośników historii, fanów sztuki nowoczesnej).

• Aplikacje mogą analizować preferencje użytkownika i proponować mu najbardziej dopasowane eksponaty czy dzieła.

2. Spersonalizowane rekomendacje wydarzeń i treści

• Platformy internetowe instytucji mogą sugerować spektakle, wystawy czy koncerty na podstawie wcześniejszych wyborów użytkownika.

• Newslettery i aplikacje mogą wysyłać propozycje wydarzeń zgodne
  z zainteresowaniami odbiorców.

3. Interaktywne aplikacje i gry edukacyjne

• Użytkownicy mogą dostosować poziom trudności zadań lub wybrać tematykę gry odpowiadającą ich pasjom.

• Personalizowane quizy lub misje w grach miejskich mogą dostarczać treści dopasowane do wieku i wiedzy uczestników.

4. Dostosowane doświadczenia online

• Wirtualne wystawy mogą oferować różne wersje narracji – np. dla laików, ekspertów czy dzieci.

• Strony internetowe mogą umożliwiać użytkownikom tworzenie list ulubionych dzieł
  i kuratorowanie własnych kolekcji.

5. Spersonalizowane interakcje i programy lojalnościowe

• Karty członkowskie i aplikacje mogą oferować rabaty lub nagrody za aktywność (np. częste wizyty, udział w warsztatach).

• Możliwość zapisania się na specjalne wydarzenia dla stałych gości lub osób o określonych zainteresowaniach.

1. Questy i misje na wystawach i w muzeach . Odwiedzający mogą odkrywać wystawy w formie zadań do wykonania, np. rozwiązując zagadki związane z eksponatami.

Questing to połączenie poszukiwania skarbów z edukacyjnymi wędrówkami, które angażują turystów w samodzielne rozwiązywanie zagadek i odkrywanie lokalnych tajemnic.

2. Odznaki i certyfikaty za uczestnictwo. Zwiedzający mogą zbierać odznaki za odwiedzenie kilku muzeów, teatrów czy galerii. Po zebraniu określonej liczby odznak mogą otrzymać nagrody, np. zniżkę na kolejne wydarzenie. Przykład: Program lojalnościowy w muzeach w danym mieście – odwiedź 5 wystaw i otrzymaj darmowy bilet na kolejną.

3. Aplikacje mobilne z interaktywnymi przewodnikami. Zamiast tradycyjnych audioprzewodników, zwiedzający mogą korzystać z aplikacji, które prowadzą ich przez wystawę w angażujący sposób – np. w formie gry RPG (Role-Playing Game to gatunek gier komputerowych, w którym gracz kontroluje bohatera/drużynę poruszającego się po fikcyjnym świecie. Często gracz tworzy własną postać określając jej cechy i wygląd zewnętrzny).

Przykład:

Aplikacja „Smartify” pozwala skanować dzieła sztuki i poznawać ich historię poprzez krótkie quizy i interaktywne wyzwania.

Aplikacja do zwiedzania sukiennic w Krakowie:

4. Escape roomy i gry miejskie. Wydarzenia kulturalne mogą być połączone z zagadkami i grami w przestrzeni miejskiej.

5. Wirtualne wyzwania i konkursy online. Instytucje kulturalne mogą angażować odbiorców poprzez quizy, konkursy fotograficzne czy zadania kreatywne.

Przykład: muzeum organizuje wyzwania na Instagramie – uczestnicy muszą odtworzyć znane obrazy przy użyciu domowych przedmiotów.

6. System punktów i nagród za aktywność. Uczestnicy mogą zdobywać punkty za udział w wydarzeniach, interakcję na social mediach czy zakup biletów, a następnie wymieniać je na zniżki lub ekskluzywne treści.

Przykład: Kino/muzeum może oferować darmowy seans/wejście po uzbieraniu dziesięciu biletów.

7. Storytelling i angażujące narracje. Wystawy czy wydarzenia kulturalne mogą opowiadać historię, w której odbiorca staje się bohaterem.
Przykład: Muzeum Powstania Warszawskiego oferuje zwiedzanie w formie interaktywnej historii, w której odwiedzający poznaje losy bohaterów tamtych czasów.

Niskokosztowe metody gamifikacji nie wymagają dużych inwestycji technologicznych, a nadal skutecznie angażują odbiorców:

• Karty zadań i misji – papierowe przewodniki z wyzwaniami do wykonania na wystawie.

• Pieczątki i odznaki – np. system zbierania pieczątek w muzeach czy galeriach za odwiedzone miejsca.

• Gry miejskie i questy – proste scenariusze oparte na fabule, które uczestnicy realizują offline.

• Escape roomy w muzeach – mogą działać bez technologii, wykorzystując ukryte wskazówki i zagadki.

Gamifikacja z wykorzystaniem technologii – przykłady

Dodatkowe elementy, które są wykorzystywane w gamifikacji:

• QR kody– skanowanie kodów przy eksponatach, by odblokować dodatkowe treści.

• AR (rozszerzona rzeczywistość)– nakładanie cyfrowych treści na fizyczne eksponaty (np. animowane postaci w muzeum).

• VR (wirtualna rzeczywistość)– immersyjne doświadczenia, np. „podróż w czasie” do historycznych miejsc.

Gamifikacja to skuteczny sposób na zwiększenie zaangażowania odbiorców poprzez elementy znane z gier. Oto jak wdrożyć ją w instytucji:

KROK 1. Określenie celu

Zastanów się, co chcesz osiągnąć – większe zainteresowanie ofertą, edukację, aktywizację uczestników? Dopasuj mechanizmy gry do celów instytucji (np. zwiedzanie muzeum w formie misji, quizy w bibliotece).

KROK 2. Poznanie grupy docelowej

Kim są odbiorcy? Dzieci, młodzież, dorośli? Jakie mechanizmy gier ich angażują (rywalizacja, współpraca, nagrody)?

KROK 3. Wybór narzędzia i mechaniki gry

Określ, czy gamifikacja będzie miała formę aplikacji, gry terenowej, systemu punktów, odznak czy quizów. Rozważ użycie platform takich, jak ActionTrack do tworzenia mobilnych gier. Można także zamówić i zakupić spersonalizowaną grę miejską (serwis mobilnegrymiejskie.pl).

ActionTrack to edytor online umożliwiający tworzenie interaktywnych gier mobilnych – zarówno terenowych, jak i do użytku w budynkach. Gry można udostępniać za pośrednictwem darmowej aplikacji mobilnej, co wspiera gamifikację w edukacji i kulturze.

Rozgrywki mogą odbywać się w trzech trybach: na podstawie lokalizacji GPS, poprzez kody QR lub w trybie wirtualnym („palcem po mapie”). Platforma wykorzystuje funkcje smartfonów, takie jak przesyłanie zdjęć, filmów czy udzielanie odpowiedzi. Organizatorzy mają dostęp do podglądu gry w czasie rzeczywistym oraz statystyk.

ActionTrack może być używane m.in. do tworzenia gier fabularnych opartych na historii miejsca, mobilnych gier miejskich, interaktywnego zwiedzania, ścieżek dydaktycznych, quizów czy warsztatów. W Polsce platformę rozwija firma TAZ.

KROK 4. Stworzenie atrakcyjnej narracji

Nadaj grze fabułę – historia, misje, bohaterowie mogą zwiększyć zaangażowanie. Połącz grę z miejscem (np. lokalne legendy, postacie historyczne).

KROK 5. Testowanie i wdrażanie

Przetestuj grę wśród małej grupy odbiorców i wprowadź poprawki, a następnie dopiero potem uruchom pełną wersję.

KROK 6. Promocja i monitorowanie efektów

Informuj o gamifikacji w mediach społecznościowych, na stronie i w placówce. Śledź zaangażowanie użytkowników i zbieraj opinie, by ulepszać grę.

PAMIĘTAJ: można ubiegać się o granty na digitalizację i innowacje w kulturze. Możesz ubiegać się o granty w kulturze w Narodowym Centrum Kultury, na stronie Kasa na Kulturę, w systemie Witkac.pl. Możesz też szukać informacji o konkursach grantowych w: Biuletynie Informacji Publicznej danego miasta, Komunikatach MNiSW, Programie Infrastruktura
i Środowisko dla kultury, Programie Patriotyzm Jutra.

Biblioteki

„Biblioteczny Escape room”

W bibliotece organizowane są gry typu escape room, w których uczestnicy muszą rozwiązać literackie zagadki, aby wydostać się z pomieszczenia. Fabuły nawiązują do klasyki literatury i historii Krakowa.

„Biblioteczny quest”

Biblioteka stworzyła grę miejską, w której uczestnicy muszą odwiedzać filie i rozwiązywać literackie zagadki. Za każdą poprawną odpowiedź otrzymują pieczątkę, a na końcu czeka nagroda.

„Książkowe podchody”

Dla dzieci i młodzieży organizowane są gry terenowe, w których uczestnicy rozwiązują zadania związane z literaturą. To sposób na poznanie zbiorów bibliotecznych w ciekawy sposób.

„Czytaj i graj”

Program zachęcający dzieci do czytania poprzez zbieranie punktów za wypożyczone książki. Po zebraniu określonej liczby punktów można odebrać nagrody (np. zakładki, notesy, książki).

Muzea

Muzeum Powstania Warszawskiego – „Zostań uczestnikiem Powstania”

Interaktywna gra edukacyjna, w której uczestnicy wcielają się w powstańców i podejmują decyzje dotyczące przetrwania w okupowanej Warszawie.

„Gra o …, np. Gdańsk”

Gra miejska pozwalająca uczestnikom wcielić się w mieszkańców dawnego Gdańska
i podejmować decyzje związane z handlem, polityką i codziennym życiem w mieście.

„Poszukiwacze skarbów”

Dla rodzin z dziećmi przygotowano interaktywne karty z zadaniami, które prowadzą zwiedzających przez wystawy. Zadania są powiązane z eksponatami i wymagają spostrzegawczości.

Zamki i instytucje historyczne

„Zamek. Gra o tron”

Gra miejska, w której uczestnicy rozwiązują zagadki historyczne i odkrywają tajemnice dawnego dworu królewskiego.

„Zagadki zamku”

Interaktywna ścieżka zwiedzania z zadaniami i zagadkami dla dzieci i dorosłych, prowadzona za pomocą aplikacji mobilnej.

„Rycerskie wyzwanie”

Zwiedzający mogą przejść ścieżkę edukacyjną, wykonując rycerskie zadania i zdobywając tytuły, np. „Giermek”, „Mistrz Miecza”.

Teatry i domy kultury

„Interaktywne spektakle”

Widzowie mogą wpływać na przebieg spektaklu poprzez wybór alternatywnych zakończeń lub decyzji bohaterów.

„Historyczne questy”

Gry miejskie, w których uczestnicy śledzą losy historycznych postaci związanych z miastem
i rozwiązują zadania w przestrzeni miasta.