Należy pamiętać, że cel badania powinien być odzwierciedlony w odpowiednio skonstruowanych pytaniach ankiety, a także zastosowane metody badawcze muszą być zgodne z głównym celem badania. Istotne jest również określenie grupy docelowej, co wymaga uwzględnienia takich czynników jak wiek, zainteresowania oraz poziom czytelnictwa badanej grupy (uczniowie, nauczyciele, rodzice). Język ankiety powinien być prosty i zrozumiały dla grupy docelowej, a w przypadku młodszych uczniów warto unikać skomplikowanych sformułowań.

Mamy możliwość zastosowania różnych metod badawczych – ankiety – ze standardowymi pytaniami zamkniętymi (np. skala odpowiedzi, wybór opcji) oraz otwarte (do samodzielnej wypowiedzi), wywiady i obserwacje – które zawsze służą pogłębieniu wyników ankiety przez rozmowy indywidualne lub grupowe oraz obserwację zachowań czytelniczych (np. w bibliotece szkolnej) oraz metody jakościowe – kreatywne warsztaty, analizy wypowiedzi uczniów o ulubionych książkach, które zbieramy w czasie zajęć czytelniczych.

Precyzyjnie skonstruowany kwestionariusz stanowi klucz do rzetelnego badania. Optymalna liczba pytań to maksymalnie 10-15, zwłaszcza w przypadku dzieci. Pytania powinny mieć formę zamkniętą, co ułatwia analizę statystyczną (np. „Ile książek przeczytałeś w ciągu ostatnich 6 miesięcy?”), a także otwartą, co pozwala na uzyskanie bardziej osobistych i kreatywnych odpowiedzi (np. „Jaką książkę poleciłbyś innym i dlaczego?”). Bardzo istotne jest uwzględnienie kontekstu lokalnego, co oznacza, że pytania powinny odnosić się do specyficznych warunków w danym miejscu, na przykład dostępności biblioteki szkolnej czy ulubionych książek w danej grupie.

Analiza danych po zebraniu ankiet powinna być starannie przemyślana, aby wyniki mogły być uporządkowane według grup wiekowych, klas lub innych wybranych kategorii. Warto porównać wyniki swojej ankiety z innymi dostępnymi w sieci, co pozwoli dostrzec pewne trendy. Wnioski powinny obejmować nie tylko aspekty liczbowe, ale także jakościowe, na przykład poprzez analizę odpowiedzi na pytania otwarte. Wyniki ankiety powinny być zawsze udostępniane społeczności szkolnej w sposób przystępny, na przykład w formie raportu lub prezentacji. Otrzymane dane dotyczące czytelnictwa powinny prowadzić do konkretnych zmian, takich jak poprawa funkcjonowania biblioteki, promowanie czytelnictwa oraz organizacja wydarzeń literackich.

W 2020 roku po raz pierwszy wykorzystałam narzędzie Formularze Google do stworzenia ankiety, a następnie nauczyłam się korzystać z możliwości pakietu Office 365. Quizy, gry oraz inne angażujące metody badawcze, takie jak cyfrowe mapy ulubionych książek uczniów, stanowią doskonały wybór do zastosowania w przygotowaniu ankiety. Kluczowe jest, aby umiejętnie wykorzystywać nowe technologie. Przeprowadzenie badania zgodnie z powyższymi zasadami pozwoli uzyskać pełniejszy obraz czytelnictwa w szkole, dostosowany do jej specyficznych warunków i potrzeb.

Ankieta umożliwia nauczycielowi bibliotekarzowi lepsze zrozumienie nawyków i preferencji czytelniczych uczniów, co pozwala na dostosowanie oferty książkowej do rzeczywistych zainteresowań młodzieży. Wyniki ankiety mogą ujawnić przyczyny, dla których uczniowie nie korzystają z biblioteki, takie jak brak interesujących tytułów, niewielka różnorodność gatunków literackich czy ograniczony czas na czytanie. Na podstawie zebranych danych można wprowadzić zmiany, takie jak zakup nowych książek, organizacja spotkań autorskich, warsztatów literackich czy promocji czytelnictwa w szkole. Ankieta może również pomóc w ustaleniu, które formy promocji czytelnictwa są najskuteczniejsze, na przykład konkursy, plakaty, kluby książki czy rekomendacje nauczycieli. Dzięki informacjom z ankiety bibliotekarz może efektywniej planować wydarzenia czytelnicze, takie jak „Tydzień książki” czy „Noc Bibliotek”. Ankieta stanowi formę dialogu z uczniami, co sprawia, że czują się oni doceniani, a ich opinie mają znaczenie. Może to przyczynić się do zwiększenia zaangażowania w życie biblioteki. Regularne przeprowadzanie ankiet pozwala na śledzenie zmieniających się nawyków czytelniczych i lepsze reagowanie na nowe potrzeby.

Co mogą zmienić ankiety czytelnicze

Jak ankiety wpływają na warsztat pracy nauczyciela bibliotekarza

Ankiety czytelnicze stanowią cenne narzędzie wspierające rozwój biblioteki oraz promowanie czytelnictwa. Regularne ich przeprowadzanie pozwala na systematyczne monitorowanie zmian i skuteczne reagowanie na potrzeby uczniów. Biblioteka szkolna powinna być dostosowana do oczekiwań swoich użytkowników, a ankiety mogą w tym znacząco pomóc, ujawniając ich preferencje.

Ankiety pełnią również rolę doskonałego podsumowania naszych działań, stanowiąc swoisty „papierek lakmusowy”, który pokazuje, na ile proponowane materiały i formy pracy były atrakcyjne dla uczestników. Dzięki pytaniom o ulubione książki, tematy czy aktywności, możemy zidentyfikować, co wzbudziło największe zainteresowanie, a co wymaga zmian lub lepszego dostosowania. Umożliwiają one ocenę skuteczności zastosowanych metod pracy, takich jak warsztaty, wspólne czytanie, gry literackie czy projekty artystyczne.

Czy uczestnicy poczuli się bardziej zmotywowani do czytania? Czy zrozumieli analizowane teksty? Czy treści zostały przyswojone?

Jako „papierki lakmusowe”, ankiety mogą ujawnić potrzeby czytelnicze i edukacyjne uczniów oraz uczestników projektu. Dzięki tym informacjom można lepiej dostosować przyszłe działania, na przykład uwzględniając nowe gatunki literackie, rozszerzając tematy związane z literaturą współczesną lub wprowadzając bardziej zróżnicowane formy pracy. Stanowią one także narzędzie do oceny rozwoju konkretnych umiejętności czytelniczych – od rozumienia tekstu po zdolność krytycznego myślenia i wyciągania wniosków. Mogą wskazać, które elementy programu warto wzmocnić, aby lepiej wspierać rozwój uczniów. Z perspektywy osoby prowadzącej ankiety, stanowią one okazję do autorefleksji i oceny własnej pracy. Jakie elementy programu były szczególnie cenione przez odbiorców? Co mogłoby zostać ulepszone?

W moim przypadku okazało się kilka razy, że ankiety czytelnicze ujawniły luki w pracy biblioteki , które w codziennym działaniu były niezauważone. Wyniki ankiet stały się dla mnie punktem wyjścia do dalszych projektów i planów pracy. Zachęcam serdecznie do przeprowadzenia ankiet czytelniczych, które pozwolą zidentyfikować mocne i słabe strony pracy biblioteki szkolnej. Dzięki temu możliwe będzie opracowanie lepszego planu działania oraz znalezienie istotnych rozwiązań w pracy nauczyciela bibliotekarza.