Cel ogólny:

• konstruktywna komunikacja z dzieckiem na temat granic i zakazów.

Cele szczegółowe, rodzic:

• zna pojęcia związane z tematyką zajęć,
• rozpoznaje trzy stany ego,
• dokonuje refleksji nad swoim sposobem rozmowy z dzieckiem,
• wybiera komunikację z pozycji Dorosłego,
• rozwija umiejętność pracy w grupie, dyskusji i prezentacji.

Materiały pomocnicze:

Materiał pomocniczy Zakazywanie nie zawsze skuteczne

Materiał pomocniczy Analiza transakcyjna

Karta pracy Jak zakazywać?

Długopisy

Czas trwania: 90 minut

Przygotowanie

Wprowadzenie tematu – prowadzący wita uczestników i głosem nieznoszącym sprzeciwu podaje kilka zasad, które będą obowiązywały podczas spotkania, np. Nie wolno przerywać prowadzącemu, kiedy mówi/Nie wolno rozmawiać z osobami siedzącymi obok bez pozwolenia prowadzącego.

Następnie pyta: Jak państwu się tego słuchało? Jaka była wasza pierwsza myśl/emocja, kiedy podałem te zasady? (np. zdziwienie, niedowierzanie, irytacja, niechęć, złość, chęć wyjścia z zajęć)

Podaje temat warsztatu.

Realizacja

1. Burza mózgów – uczestnicy podają przykłady zakazów, jakie obowiązują ich nastoletnie dzieci (lub jakie chcieliby wprowadzić), np. zakaz wychodzenia z domu po określonej godzinie, zakaz przeklinania, zakaz spotykania się z rówieśnikami, którzy zdaniem rodziców są zdemoralizowani, zakaz grania na komputerze przed odrobieniem lekcji.

2. Dyskusja– rodzice wymieniają się refleksjami i rozwiązaniami, które stosują. Prowadzący lekko steruje dyskusją zadając pytania takie jak:

– Kiedy zakazujecie: przed czy po fakcie?

- Jakim tonem informujecie dzieci o zakazach?

- Jakich słów używacie?

- Czy zawsze jesteście skuteczni? (Ale w pozytywny, konstruktywny sposób, czyli dzieci podporządkowują się, bo zgadzają się z waszym stylem wychowania a nie dlatego że się boją konsekwencji.)

- Z czym jest wam trudno?

3. Pogadanka– prowadzący krótko omawia skuteczność zakazów ze strony rodziców (Materiał pomocniczy Zakazywanie nie zawsze skuteczne).

4. Scenka– prowadzący powtarza część powitalną (Wprowadzenie), tym razem jednak podaje zakazy w konstruktywny, przepojony szacunkiem sposób. Może powiedzieć: Witam wszystkich zebranych. Dziś porozmawiamy o relacji rodzic-dziecko, a dokładniej o zakazach. To temat trudny i wywołujący wiele emocji. Na pewno będzie czas na wymianę poglądów i dyskusję, jednak, aby zachować porządek, chcę wprowadzić pewną zasadę: Kiedy ktoś mówi, nie przerywamy. Proszę o niej pamiętać. Jeśli będziecie państwo chcieli coś dodać, poczekajcie na swoją kolej. W ten sposób unikniemy chaosu. Ta zasada obowiązuje oczywiście także mnie.

Następnie pyta obecnych, jak tym razem odebrali zakaz przerywania. Pyta:

- Co było inaczej? (np. spokojny ton głosu, wyjaśnienie/uzasadnienie, rzeczowość)

Krótko omawia zasady analizy transakcyjnej (Materiał pomocniczy Analiza transakcyjna).

5. Praca w parach – uczestnicy omawiają i uzupełniają Kartę pracy Jak zakazywać?

6. Prezentacja– chętni przedstawiają swoje propozycje, a pozostali obecni mogą je komentować.

Podsumowanie

Refleksja – rodzice mówią, jak skorzystali z warsztatu i jakie zmiany w formułowaniu zakazów wobec dzieci zamierzają wprowadzić. Każdy uczestnik otrzymuje kopię Materiałów pomocniczych Zakazywanie nie zawsze skuteczne oraz Analiza transakcyjna.

Materiał pomocniczy Zakazywanie nie zawsze skuteczne

Zakazywanie jest częścią wychowania, jednak w przypadku nastoletnich dzieci staje się prawdziwą sztuką. Nastolatki niechętnie podporządkowują się zakazom, bo dorastanie to charakteryzuje się ogromną potrzebą swobody i niezależności. Dlatego często stawiają opór autorytetowi rodziców.

Jak reagują?

- Nie stosują się do poleceń.

- Nie słyszą.

- Zapominają.

- Odkładają na później.

- Naginają umowy.

- Interpretują zakazy na swoją korzyść.

- Próbują przekonywać.

- Wdają się w dyskusje/awantury.

- Wyrażają opór na inne sposoby, pozornie nie związane z zakazem, np. sięgają po używki, są agresywne, wagarują, przestają się uczyć, tną się.

Młodzież staje się coraz bardziej odpowiedzialna, jednak proces ten przebiega powoli. Rozmawianie o granicach, normach i obowiązkach jest konieczne, ale sposób prowadzenia rozmowy i postępowania rodziców powinien być inny, dostosowany do wieku oraz stopnia rozwoju emocjonalnego i społecznego dzieci.

Materiał pomocniczy Analiza transakcyjna

Aby zakazy działały skutecznie, warto stosować zasady tzw. analizy transakcyjnej, która dotyczy relacji i komunikacji międzyludzkiej.

Jej twórcą był Eric Berne.

Opisał on trzy stany ego (osobowości): Dorosły, Dziecko i Rodzic. Każdy z nas może porozumiewać się z innymi przyjmując jeden z tych stanów. Robimy to najczęściej nieświadomie, pod wpływem aktualnego samopoczucia, emocji, okoliczności lub otoczenia. Możemy zmieniać swój stan kilkakrotnie w ciągu dnia, a nawet w trakcie tej samej rozmowy.

W różnych sytuacjach reagujemy z pozycji Dziecka, Rodzica lub Dorosłego, niezależnie od tego ile mamy lat.

Dziecko (Ja dziecięce) reaguje spontanicznie i impulsywnie, a więc obraża się, tupie nogą, wybucha złością, kłóci się, wchodzi w konflikty.

Rodzic bywa krytyczny, surowy, karzący, oceniający, nadopiekuńczy.

Dorosły jest obiektywny i neutralny, reaguje spokojnie i z szacunkiem dla rozmówcy, dąży do porozumienia. Jest racjonalny i odpowiedzialny.

W relacji z nastolatkiem warto świadomie wybierać stan Dorosłego i do tego samego zachęcać swoje dziecko. Inne układy (Dziecko-Dziecko lub Rodzic-Dziecko, Dziecko-Rodzic) raczej się nie sprawdzają. To wtedy właśnie pojawiają się nieporozumienia w sprawie granic i zakazów.

Karta pracy Jak zakazywać

(polecenie) Wybierzcie trzy sytuacje z życia, w których czegoś zakazujecie (albo chcielibyście zakazać) swojemu nastoletniemu dziecku. Zastanówcie się, jak przekazać ten zakaz z pozycji Dorosłego. Zapiszcie swoje propozycje w tabeli poniżej.