Nowe technologie przyspieszają transformację społeczeństwa. Ogromna ilość informacji spływająca w szybkim tempie sprawia, że dziś zupełnie inaczej funkcjonujemy w świecie. Książki zastępujmy krótszymi, atrakcyjnymi formami, najczęściej w formie elektronicznej.Zamiast czytać, wolimy słuchać lub oglądać obrazy. Wszystko po to, aby szybciej i skuteczniej zdobywać wiedzę i przetwarzać dane. Czy w tej rzeczywistości jest jeszcze miejsce dla bibliotek?

Biblioteka pełni rolę informacyjną, edukacyjną, intelektualną i estetyczną. Przechowuje i upowszechnia historię, kulturę i wiedzę.Jednak bez czytelników zamieniłaby się w archiwum. To dzięki odwiedzającym ją ludziom staje się miejscem żywym i potrzebnym, zarówno na poziomie indywidualnym, jak i zbiorowym.

Kiedyś biblioteki były przede wszystkim miejscem, w którym ludzie wypożyczali książki, czytali literaturę i prasę, uczyli się. Dziś, dzięki zasobom elektronicznym i nowoczesnemu wyposażeniu, mogą znacznie poszerzyć swoją ofertę i stać się atrakcyjne dla każdego odbiorcy.

Biblioteka jest przede wszystkim miejscem spotkań: z literaturą, tradycją i kulturą, ale także z innymi ludźmi. Tak też należy ją promować. Przecież oprócz wypożyczalni książek, czytelni i kserokopiarki ma jeszcze tak wiele do zaoferowania. Dzień Bibliotek i Bibliotekarza przypadający na 8 maja, a zainicjowany przez Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, to nie tylko okazja do świętowania, ale także szansa na zaistnienie każdej biblioteki, nawet najmniejszej, w społeczności lokalnej.

Społeczeństwo konsumpcyjne spędza wolny czas przed monitorem lub w centrach handlowych, które stały się ośrodkiem (pseudo)kultury i życia towarzyskiego. A takim miejscem mogłyby być biblioteki. Aby tak się stało, ich pracownicy muszą zadać sobie następujące pytania :

• Jakie grupy wiekowe i zawodowe znajdują się w społeczności lokalnej?
• Jakie są ich najważniejsze potrzeby?
• Czym żyją? Jakie mają zainteresowania? Jakie są ich problemy?
• Jaką rolę biblioteka może pełnić w ich życiu?
• Jak może stać się widoczna w dzielnicy, mieście, wsi, regionie?
• W jaki sposób mogłaby przyciągnąć użytkowników?

Dzień Bibliotek i Bibliotekarza rozpoczyna Tydzień Bibliotek. Na zdobycie nowych użytkowników mamy zatem do dyspozycji co najmniej 7 dni. Zarząd Główny Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich wybrał na rok 2022 hasło „Biblioteka – świat w jednym miejscu”, które odnosi się do biblioteki jako mikro- i makrokosmosu jednocześnie. Stwórzmy w bibliotece nie tylko oazę literatury, kultury i nauki, ale także centrum życia społeczności lokalnej, aby potencjalni użytkownicy mogli dostrzec w niej więcej niż tylko regały pełne książek.

Sposobów prezentacji biblioteki jest wiele: roznoszenie ulotek, promowanie czytelnictwa i zajęć bibliotecznych na stronie internetowej, w prasie, szkołach i domach kultury. Ostatnio modne są prezentacje i wydarzenia online, w których mogą brać udział także osoby nielubiące lub niemogące wychodzić z domu. Jednak najważniejszym wydarzeniem tego tygodnia powinny stać się aktywności organizowane na miejscu, bo przecież chodzi o to, aby ludzie przyszli do biblioteki, spędzili w niej trochę czasu i dobrze się w niej poczuli. Aby nawiązali relacje z innymi odwiedzającymi, ale także z miejscem.

Oto kilka propozycji:

• głośne czytanie bajek i literatury,
• spotkania z poezją,
• prezentacje nowości wydawniczych,
• projekcje filmów – adaptacji utworów literackich oraz filmów dokumentalnych,
• zabawy i konkursy dla dzieci i młodzieży (na miejscu i w terenie),
• zajęcia plastyczne i aktorskie,
• wystawy,
• przedstawienia teatralne,
• koncerty,
• dyskusje na wybrane tematy, także dotyczące problemów społeczności,
• kursy i warsztaty dla różnych grup wiekowych, niekoniecznie związane z czytelnictwem, np. obsługa komputera dla seniorów, szydełkowanie dla młodych matek, nauka gry w szachy, warcaby lub brydża, prowadzenie finansów domowych.

Hasło roku („Biblioteka – świat w jednym miejscu”) jest bardzo pojemne i można realizować je na dwa sposoby: wybrać jeden motyw przewodni, który najlepiej trafi do społeczności lokalnej, lub wybrać kilka motywów skierowanych do różnych grup docelowych i realizować je równolegle. Na pewno warto stawiać na oryginalność i atrakcyjność. Należy jednak realistycznie ocenić własne możliwości i zasoby. Nawet najlepszy pomysł źle zrealizowany raczej zniechęci niż zachęci gości biblioteki do kolejnej wizyty.

Zastanów się:

• Do jakiej grupy docelowej skierowana jest twoja propozycja?
• Jaki cel chcesz osiągnąć? (np. zapoznać ludzi z biblioteką, nauczyć ich czegoś, zachęcić do czytelnictwa, stworzyć okazję do zabawy, zintegrować)
• Co jest potrzebne do realizacji celu? (zasoby ludzkie, czasowe, lokalowe, finansowe, pozwolenia na organizację określonych zajęć)
• Jaka jest rola pracowników biblioteki?
• W jaki sposób zachęcisz grupę docelową do uczestnictwa?

Ewaluacja powinna przebiegać dwutorowo

Załóżmy, że Tydzień Bibliotek zakończy się sukcesem. Co dalej? Część osób, które wezmą w nim udział, na pewno będzie wracać do biblioteki, być może jako wierni czytelnicy. To często osoby, które lubią czytać lub wcześniej chętnie czytały książki. A co z tymi, którzy za czytaniem nie przepadają? Dokonując ewaluacji zorganizowanych przez siebie wydarzeń, możesz określić, co warto im zaproponować w kolejnych tygodniach i miesiącach, aby skłonić ich do kolejnej wizyty.

Kiedy już wiadomo, co najbardziej spodobało się uczestnikom oraz jakie mają oczekiwania wobec biblioteki (na co jest popyt), można zaplanować kolejne aktywności i wydarzenia. Idealnie byłoby, gdyby uczestnicy zajęć niezwiązanych z czytelnictwem zainteresowali się także książkami. Jeśli dobrze poczują się w bibliotece i zaczną do niej regularnie powracać, na pewno warto zaproponować im także tę formę spędzania czasu.

Dzieci i młodzież potrzebują przede wszystkim zabawy, odpoczynku i urozmaicenia życia codziennego.

Nie zapominajmy jednak o włączaniu nowych technologii, ponieważ to pokolenie nie potrafi bez nich funkcjonować. Nie mogą one oczywiście zastąpić książki czy rozmowy, ale na pewno pomogą młodym użytkownikom biblioteki nawiązać więź z tym miejscem.