Z artykułu dowiesz się:
Mimo powszechnej cyfryzacji społeczeństwa holenderskiego dzieci i młodzież nadal czyta książki. Według danych z 2023 roku, prawie 50% ludzi w wieku od 12 do 25 lat sięgała po lekturę co najmniej raz w tygodniu (w 2018 było to 39%). W ubiegłym roku biblioteki internetowe udostępniły czytelnikom ponad 5 milionów e-booków i około 2 miliony audiobooków.
Nawyk czytania wdrażany jest od najmłodszych lat. W szkole podstawowej nauka czytania rozpoczyna się w wieku 6 lat i od początku uczniowie czytają dużo, bo tę umiejętność uznano za jedną z kompetencji kluczowych. Oprócz tekstów z podręczników dzieci sięgają po wybrane przez siebie pozycje biblioteczne. Mają już zazwyczaj ulubionych autorów i bohaterów, bo czytano im w żłobku, przedszkolu lub na świetlicy.
W szkołach stosuje się zasadę: codziennie 15-30 minut samodzielnego czytania pod koniec wybranej lekcji.
Dzieci i młodzież w Holandii chętnie odwiedzają biblioteki, mimo iż preferencje i metody korzystania z książek ulegają zmianie, z coraz większym naciskiem na dostęp cyfrowy. W szkołach czytanie e-booków i słuchanie audiobooków może zastępować książki papierowe. Nikt nie robi z tego problemu. Ważne, żeby młodzi odbiorcy mieli kontakt z literaturą.
Nie sposób wymienić wszystkich popularnych pozycji, ale wydaje się, że do czytelników najbardziej trafiają książki z wartką akcją, z dodatkiem tajemnicy, fantastyki i humoru. Najczęściej pojawiające się motywy to przyjaźń, dorastanie, przygoda oraz tematyka społeczna. Poszczególnym książkom przypisane są poziomy czytelnicze, dostosowane do wieku szkolnego dzieci, które są swoistym kluczem przy wyborze lektur.
W Holandii podejście do lektur obowiązkowych jest odmienne niż w Polsce. Tu najważniejsze jest rozwijanie krytycznego myślenia i umiejętności analizy tekstu. Dlatego, choć literatura narodowa jest ważna, większy nacisk kładzie się na różnorodność i pozycje współczesne poruszające znane i ważne dla młodych tematy, napisane zrozumiałym dla nich językiem. Lektury dobierane są tak, by pomóc uczniom w rozwoju umiejętności interpretacji, analizy i dyskusji.
W szkole podstawowej dzieci czytają zatem książki autorów takich jak Annie MG Schmidt (autorka książek o przygodach Jipa i Janneke) czy Guus Kuijer, w których pojawiają się motywy przygodowe i rodzinne. W szkole średniej zachęca się uczniów do czytania lektur uwzględniających tematy dotyczące równości, środowiska, migracji i innych kwestii społecznych.
Młodzi Holendrzy czytają przede wszystkim w języku ojczystym. Chętnie sięgają po twórczość rodzimych autorów, szukają bowiem książek, które opisują ludzi i sytuacje z ich własnego podwórka. Najbardziej interesuje ich problematyka związana z dorastaniem, tożsamością i codziennymi problemami wielokulturowego społeczeństwa Niderlandów. Również szkoły zachęcają do czytania pisarzy holenderskich. Popularnością cieszy się literatura obyczajowa i przygodowa ale także fantasy i thriller.
Oto kilku najpopularniejszych autorów:
W Holandii istnieje wiele popularnych serii książkowych, które cieszą się dużym zainteresowaniem wśród dzieci. Młodzi czytelnicy niecierpliwie czekają na kolejne wydania ulubionych książek. Najpopularniejsze z nich to:
Młodzież sięga po różnorodne pozycje czytelnicze, zarówno klasyczne jak i współczesne. Dużym powodzeniem cieszą się thrillery i powieści fantastyczne. Ważną rolę w popularyzacji tych tytułów odgrywa film (seriale, adaptacje filmowe i telewizyjne) oraz gry komputerowe. Inne chętnie czytane gatunki to literatura przygodowa i obyczajowa oraz książki poruszające ważne tematy społeczne, w tym tożsamości płciowej i orientacji seksualnej. Oto najpopularniejsze kategorie:
Seria „The Hunger Games” (Igrzyska śmierci) Suzanne Collins | to jedna z najczęściej czytanych serii w Holandii opowiadająca o dystopijnym społeczeństwie i walce o przetrwanie. |
Seria „Harry Potter” J.K. Rowling | to klasyka literatury młodzieżowej uwielbiana w wielu krajach, także w Niderlandach. „Percy Jackson” Ricka Riordana opowiada o przygodach nastolatka, który odkrywa swoje boskie pochodzenie. |
„The Maze Runner” (Więzień labiryntu) Jamesa Dashnera | traktuje o młodzieży walczącej o przetrwanie w post-apokaliptycznym świecie. |
„Wiedźmin” Andrzeja Sapkowskiego | to powieść o zabójcy potworów, która stałą się popularnia dzięki serialowi na Netflixie, zwłaszcza wśród fanów fantasy i gier komputerowych. |
„After” Anny Todd | to seria poruszająca tematy miłości, relacji, zdrady i trudnego emocjonalnie dorastania. |
„Kiedy pada deszcz” (Als het regent”) | autorstwa Tamary L. S. to opowieść o dorastaniu i trudnych decyzjach młodych ludzi. |
„De regels van drie” Elly Otten | porusza temat dojrzewania i rozwoju osobistego. |
Seria „Alex Rider” Anthony'ego Horowitza | opowiada o młodym szpiegu, który angażuje się w niebezpieczne misje. |
„Zaginiona dziewczyna” Holly Jackson | to pierwsza część serii „A Good Girl's Guide to Murder”, w której główna bohaterka próbuje rozwiązać zagadkę morderstwa sprzed kilku lat. Zawiera elementy thrillera, kryminału i dramatu młodzieżowego. |
„Heartstopper” Alice Oseman | to seria o dorastaniu, przyjaźni i miłości między dwoma chłopakami. Łączy tematykę młodzieżowej tożsamości z romantyzmem i emocjonalnymi wyzwaniami nastolatków. |
„Simon vs. the Homo Sapiens Agenda” („Simon i inni homo sapiens”) Becky Albertalli | to z kolei opowieść o 16-letnim chłopcu, który ukrywa swoją orientację seksualną przed rodziną i przyjaciółmi. |
„Aristotle and Dante Discover the Secrets of the Universe” („Arystoteles i Dante | odkrywają sekrety wszechświata”) Benjamina Alire Sáenz przedstawia historię dwóch chłopaków, których przyjaźń przemienia sie w uczucie. Porusza problem akceptacji różnic kulturowych i odkrywania własnej seksualności. |
Komiksy od lat cieszą sie duża popularnością, tym bardziej że w bibliotekach jest ich całe mnóstwo. Zwięzła treść uzupełniona obrazem odpowiada młodym czytelnikom przyzwyczajonym do krótkich i kolorowych form przekazu.
Popularne są także książki o tematyce związanej z nowymi technologiami, grami komputerowymi i internetem. Przykładem może być literatura inspirowana grami komputerowymi czy też książki o życiu w sieci.
Zasoby cyfrowe VakantieBieb (dostępne w okresie wakacyjnym) i LuisterBieb (audiobooki) umożliwiają dostęp do szerokiego zakresu literatury online. Osoby pragnące czytać nie tylko w języku ojczystym ale także w językach obcych korzystają z Wattpad (https://www.wattpad.com/).
Wzrost czytelnictwa w Holandii jest zjawiskiem pozytywnym. Zawdzięczamy go na pewno aktywnej postawie rodziców, nauczycieli i bibliotekarzy, którzy zachęcają dzieci do sięgania po literaturę różnego rodzaju. Moim zdaniem ważny jest także fakt, że młodzi czytelnicy mają dużą dowolność w wyborze książek. Nie są ograniczeni listą lektur obowiązkowych, lecz kierują się własnymi zainteresowaniami.
W powyższym zestawieniu brakuje jednak pozycji literatury klasycznej oraz tekstów źródłowych, a te są ważne w rozwoju językowym społeczeństwa. Nic dziwnego, że mimo wzrostu czytelnictwa, młodzi Holendrzy nadal nie najlepiej radzą sobie z umiejętnością czytania ze zrozumieniem (gazety, podręczniki, zadania opisowe z matematyki). Ma to niewątpliwie związek z pewnym zawężeniem tematycznym, którego rezultatem jest uboższy zakres słownictwa ogólnego i specjalistycznego.
Międzynarodowe badanie umiejętności uczniów PISA z 2022 roku wykazało spadek umiejętności czytania, pisania i liczenia wśród holenderskich 15-latków. Być może promowanie czytelnictwa wymaga dziś nieco odmiennego podejścia. Takiego, które kładzie nacisk na różnorodność dziedzin i tematów, aby zapewnić młodzieży bardziej wszechstronny rozwój językowy.
Wychowawca, nauczyciel, trener rozwoju osobistego, autorka licznych publikacji z zakresu wychowania, pedagogiki i psychologii. Posiada wieloletnie doświadczenie w pracy z dziećmi, młodzieżą i rodzicami w szkołach polskich i holenderskich.
Wiedza i Praktyka Sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a
03-918 Warszawa