Mimo powszechnej cyfryzacji społeczeństwa holenderskiego dzieci i młodzież nadal czyta książki. Według danych z 2023 roku, prawie 50% ludzi w wieku od 12 do 25 lat sięgała po lekturę co najmniej raz w tygodniu (w 2018 było to 39%). W ubiegłym roku biblioteki internetowe udostępniły czytelnikom ponad 5 milionów e-booków i około 2 miliony audiobooków.

Nawyk czytania wdrażany jest od najmłodszych lat. W szkole podstawowej nauka czytania rozpoczyna się w wieku 6 lat i od początku uczniowie czytają dużo, bo tę umiejętność uznano za jedną z kompetencji kluczowych. Oprócz tekstów z podręczników dzieci sięgają po wybrane przez siebie pozycje biblioteczne. Mają już zazwyczaj ulubionych autorów i bohaterów, bo czytano im w żłobku, przedszkolu lub na świetlicy.

Dzieci i młodzież w Holandii chętnie odwiedzają biblioteki, mimo iż preferencje i metody korzystania z książek ulegają zmianie, z coraz większym naciskiem na dostęp cyfrowy. W szkołach czytanie e-booków i słuchanie audiobooków może zastępować książki papierowe. Nikt nie robi z tego problemu. Ważne, żeby młodzi odbiorcy mieli kontakt z literaturą.

Nie sposób wymienić wszystkich popularnych pozycji, ale wydaje się, że do czytelników najbardziej trafiają książki z wartką akcją, z dodatkiem tajemnicy, fantastyki i humoru. Najczęściej pojawiające się motywy to przyjaźń, dorastanie, przygoda oraz tematyka społeczna. Poszczególnym książkom przypisane są poziomy czytelnicze, dostosowane do wieku szkolnego dzieci, które są swoistym kluczem przy wyborze lektur.

W Holandii podejście do lektur obowiązkowych jest odmienne niż w Polsce. Tu najważniejsze jest rozwijanie krytycznego myślenia i umiejętności analizy tekstu. Dlatego, choć literatura narodowa jest ważna, większy nacisk kładzie się na różnorodność i pozycje współczesne poruszające znane i ważne dla młodych tematy, napisane zrozumiałym dla nich językiem. Lektury dobierane są tak, by pomóc uczniom w rozwoju umiejętności interpretacji, analizy i dyskusji.

W szkole podstawowej dzieci czytają zatem książki autorów takich jak Annie MG Schmidt (autorka książek o przygodach Jipa i Janneke) czy Guus Kuijer, w których pojawiają się motywy przygodowe i rodzinne. W szkole średniej zachęca się uczniów do czytania lektur uwzględniających tematy dotyczące równości, środowiska, migracji i innych kwestii społecznych.

Młodzi Holendrzy czytają przede wszystkim w języku ojczystym. Chętnie sięgają po twórczość rodzimych autorów, szukają bowiem książek, które opisują ludzi i sytuacje z ich własnego podwórka. Najbardziej interesuje ich problematyka związana z dorastaniem, tożsamością i codziennymi problemami wielokulturowego społeczeństwa Niderlandów. Również szkoły zachęcają do czytania pisarzy holenderskich. Popularnością cieszy się literatura obyczajowa i przygodowa ale także fantasy i thriller.

Oto kilku najpopularniejszych autorów:

• Annie MG Schmidtto pisarka książek dla dzieci i młodzieży, której klasyki, takie jak wspomniana już „Jip en Janneke” oraz Wiplala” z elementami magii, są uwielbiane przez dzieci.
• Tonke Dragtto autorka tworząca opowieści pełne magii i przygód. Jej książka „De brief voor de koning” („List do króla”) jest jednym z najbardziej poczytnych tytułów.
• Anna Woltzw bezpośredni i przejmujący sposób pisze o dorastaniu, tożsamości i relacjach między ludźmi. Zyskała popularność dzięki dwóm pozycjom: „Gips” i „Lucht”.
• Mel Wallis de Vries pisze thrillery chętnie czytane przez nastolatków. Dostarczają one odbiorcom wielu wrażeń dzięki mrocznym tajemnicom i zagadkom. Najpopularniejsze z nich to „Sneeuw” i „Spijt!”.
• Guus Kuijerto autor dobrze znany młodzieży poszukującej literatury o dorastaniu, relacjach rodzinnych i akceptacji siebie. Jego powieść „Het boek van alle dingen” (pol. „Księga wszystkich rzeczy”) uznano za jedną z najlepszych książek dla tej grupy wiekowej.
• Anne Franknie byłą pisarką i napisała tylko jedną pozycję „Dziennik Anne Frank”. Ten pamiętnik trzynastoletniej dziewczynki żydowskiego pochodzenia, która wraz z rodziną ukrywała się w amsterdamskiej kamienicy podczas II wojny światowej, jest wciąż na topie. Dom przekształcono w muzeum, którego sława niewątpliwie przyczyniła się do popularności pamiętników.

W Holandii istnieje wiele popularnych serii książkowych, które cieszą się dużym zainteresowaniem wśród dzieci. Młodzi czytelnicy niecierpliwie czekają na kolejne wydania ulubionych książek. Najpopularniejsze z nich to:

• „Jip en Janneke”(Jip i Janeczka) Annie M.G. Schmidt opisująca codzienne przygody dwójki małych dzieci, Jipa i Janneke. Prosta, pełna humoru fabuła przemawia do czytelników.
• „Kikker”(Ropuch) Maxa Velthuijs to seria książek o sympatycznej żabce (ropuszce) Kikkerze i jej przygodach. Z tych książek dzieci uczą się o przyjaźni, odwadze i szczerości.
• „Het geheim van de Speelgoedfabriek”(Tajemnica fabryki zabawek) autorstwa Marianne Busser i Ron Schröder to seria detektywistyczna skierowana do młodszych dzieci. Jej bohaterowie rozwiązują zagadki związane z tajemniczą fabryką zabawek.
• „De Griezelbus”(Autobus strachu) Paula van Loon to seria książek grozy opowiadająca o niesamowitych, przerażających, ale jednocześnie zabawnych przygodach.
• „Dolfje Weerwolfje”(Dolfi Wilkołak) Paula van Loon opowiada o chłopcu, który zamienia się w wilkołaka. Ta seria porusza tematy przyjaźni, akceptacji i dorastania.
• „Superjuffie”Janneke Schotveld to seria książek o nauczycielce-superbohaterce, która ratuje zwierzęta i pomaga swoim uczniom. W humorystyczny sposób nawiązuje do tematów takich jak ochrona środowiska i relacje międzyludzkie.
• „Mees Kees”Mirjam Oldenhave to napisane z humorem opowieści o nauczycielu, który stosuje bardzo netypowe metody nauczania.
• „Het leven van een loser”(Życie przegrywa) Jeffa Kinney to absolutny hit wśród dorastających chłopców. Seria opowiada o przygodach chłopca, który próbuje przetrwać okres dojrzewania.
• „Horrible Histories”autorstwa Terry Deary łączy historię z humorem i absurdem przedstawiając wydarzenia historyczne w sposób zabawny i pełen ciekawostek.

Młodzież sięga po różnorodne pozycje czytelnicze, zarówno klasyczne jak i współczesne. Dużym powodzeniem cieszą się thrillery i powieści fantastyczne. Ważną rolę w popularyzacji tych tytułów odgrywa film (seriale, adaptacje filmowe i telewizyjne) oraz gry komputerowe. Inne chętnie czytane gatunki to literatura przygodowa i obyczajowa oraz książki poruszające ważne tematy społeczne, w tym tożsamości płciowej i orientacji seksualnej. Oto najpopularniejsze kategorie:

Komiksy od lat cieszą sie duża popularnością, tym bardziej że w bibliotekach jest ich całe mnóstwo. Zwięzła treść uzupełniona obrazem odpowiada młodym czytelnikom przyzwyczajonym do krótkich i kolorowych form przekazu.

• „Suske en Wiske” Willy Vandersteen to klasyczny i wciąż masowo czytany komiks.
• Komiksy o superbohaterach nawiazuja do znanych młodzieży filmów i gier komputerowych.

Popularne są także książki o tematyce związanej z nowymi technologiami, grami komputerowymi i internetem. Przykładem może być literatura inspirowana grami komputerowymi czy też książki o życiu w sieci.

Zasoby cyfrowe VakantieBieb (dostępne w okresie wakacyjnym) i LuisterBieb (audiobooki) umożliwiają dostęp do szerokiego zakresu literatury online. Osoby pragnące czytać nie tylko w języku ojczystym ale także w językach obcych korzystają z Wattpad (https://www.wattpad.com/).

W powyższym zestawieniu brakuje jednak pozycji literatury klasycznej oraz tekstów źródłowych, a te są ważne w rozwoju językowym społeczeństwa. Nic dziwnego, że mimo wzrostu czytelnictwa, młodzi Holendrzy nadal nie najlepiej radzą sobie z umiejętnością czytania ze zrozumieniem (gazety, podręczniki, zadania opisowe z matematyki). Ma to niewątpliwie związek z pewnym zawężeniem tematycznym, którego rezultatem jest uboższy zakres słownictwa ogólnego i specjalistycznego.

Międzynarodowe badanie umiejętności uczniów PISA z 2022 roku wykazało spadek umiejętności czytania, pisania i liczenia wśród holenderskich 15-latków. Być może promowanie czytelnictwa wymaga dziś nieco odmiennego podejścia. Takiego, które kładzie nacisk na różnorodność dziedzin i tematów, aby zapewnić młodzieży bardziej wszechstronny rozwój językowy.