Nic tak nie cieszy jak świąteczna atmosfera, która gromadzi wokół tradycji bliskie osoby. Bez wątpienia dla każdej biblioteki takimi bliskimi osobami są czytelnicy. Dlatego tez grudniowe święta są przygotowywane przez bibliotekarzy z dużym wyprzedzeniem, a uwaga im poświęcana nie ustępuje niczym wydarzeniom związanym np. z Tygodniem Bibliotek.

Okres świąteczny jest nie tylko okazją do zbudowania trwałej więzi i relacji ze stałymi użytkownikami naszej oferty. To także szansa na pozyskanie nowych osób, które mogą stać się naszymi czytelnikami. Ważne, by w podejmowanych działaniach wykazać się kreatywnością, nieszablonowym podejściem i dużą otwartością. Ta ostatnia powinna dotyczyć nie tylko proponowanych aktywności, ale także grup odbiorców, które zaangażowane w zajęcia mogą przerodzić się w stałych gości książnicy.

Proponowane aktywności powinny wykorzystywać potencjał świętego Mikołaja i w oparciu o jego markę budować świąteczny obraz biblioteki. Tym samym wykorzystamy trochę komercjalizm i fakt, iż w grudniu praktycznie wszędzie dominuje kolor czerwony i brodaty pan z workiem prezentów.

Ważne jest określenie konkretnej daty, która będzie świętowana w naszej książnicy. Mamy do wyboru zarówno dzień 6 grudnia, jak i bliższe okolice 24 grudnia. Druga data to przeważnie dzień, w którym biblioteka jest zamknięta, więc naturalnym wyborem wydaje się być dzień 6 grudnia.

Choć ścisłe trzymanie się daty może być pomocne w planowaniu działań to jednak specyfika pracy w bibliotece, a także potencjał Mikołajek sprawia, że działania z nimi związane warto rozłożyć w czasie. Dzięki temu damy szanse większej liczbie osób na to, by mogły skorzystać z naszej oferty.

Najlepszym rozwiązaniem będzie więc to, w którym np. 6 grudnia rozpoczniemy cykl zajęć poświęconych Mikołajkom i świętom. Taka sytuacja pozwoli rozłożyć akcenty i zaprosić większa ilość grup do przestrzeni bibliotecznej.

(I) Kalendarz adwentowy

Wiele bibliotek chcąc zachęcić swoich czytelników do regularnego odwiedzania biblioteki (coraz częściej jej mediów społecznościowych) proponuje aktywność związaną z kalendarzem adwentowym. W bibliotecznej wersji miejsce cukierków zastępują pozycje książkowe. Od nas zależy, jak będzie wyglądał dobór literatury. I tak możemy zastosować klucz, w kutym będziemy prezentować najpopularniejsze książki w naszej bibliotece. Możemy także wskazywać na nowości i każdego dnia pokazywać zupełnie nową książkę. Możemy także wykorzystać okazję, by pokazać mniej popularne książki. Każda z zaproponowanych wersji jest jak najbardziej odpowiednia do zastosowanie jako narzędzie promowania czytelnictwa.

Kluczowym aspektem w przypadku kalendarza adwentowego jest systematyczność i wytrwałość w pokazywaniu książek. Niestety często dzieje się tak, że pomysł wykorzystywany jest przez bibliotekarzy tylko przez pierwszy tydzień lub dwa. Później zdarza się zapominać o pokazywaniu kolejnych pozycji. Dlatego chcąc wykorzystać to narzędzie zastanówmy się czy wystarczy nam sił i pomysłów na pokazywanie kolejnych książek. Pamiętajmy także o konieczności pokazywania książek w weekendy, gdy biblioteki nie zawsze są otwarte.

Okres świąteczny to doskonały moment do przeprowadzenia warsztatów kreatywnych. Pod tą nazwą kryją się wszelkiego rodzaju aktywności, których efektem są świąteczne ozdoby. I tak wśród najmłodszych niesłabnącą popularnością cieszą się zajęcia, w trakcie których powstaje łańcuch na choinkę. Dzieci szybko angażują się i wymyślają interesujący pomysł na wygląd łańcucha. Jedni robią wersję jedno- lub dwukolorową, inni mnożą kolory.

Równie dobrym pomysłem będzie ozdabianie styropianowych bombek, aniołków i innych elementów wystroju wnętrz. Dla osób starszych (w tym także dorosłych i seniorów) dobrym pomysłem będzie przygotowanie świątecznego wieńca, który znajdzie miejsce na stole lub zostanie przymocowany do drzwi biblioteki.

Alternatywą dla prac plastycznych może być wspólne wypiekanie pierników i późniejsze ich ozdabianie. Połączenie tego rodzaju aktywności z degustacją będzie okazją do dłuższego pobytu w bibliotece i nawiązanie trwalszej relacji.

Kolejną ciekawą inicjatywą okołoświąteczną będą zajęcia związane z tworzeniem świątecznych kartek. Są one rewelacyjną formą aktywności dla osób w różnym wieku. Zwłaszcza, gdy do pracy wykorzystamy nie tylko popularne ozdoby i nożyczki, ale użyjemy specjalnych wykrojników. Będą one doskonałym narzędziem do wykonania unikatowych kartek świątecznych.

Samo wykonanie kartek jest już atrakcyjną formą zajęć. Szczególnie dlatego, że efekt pracy zostaje z uczestnikami i mogą zabrać go do domu. Można jednak rozbudować zajęcia związane z tworzeniem kartek o obszar związany z pisaniem listów. W ten sposób otrzymamy gotowy do wysłania list.

Choć tradycja pisania i wysyłania listów nie wytrzymuje próby casu to jednak w bibliotekach powinno się o niej pamiętać i do niej powracać. Przede wszystkim dlatego, że biblioteki są strażnikami lokalnej tradycji i historii. W tym przypadku lokalność odnosi się do naszej kultury i tradycji i obejmuje całą Polskę.

Nie tylko w okresie świąt warto wejść we współpracę z podmiotami, w których funkcjonują seniorzy (np. domy opieki) czy osoby z niepełnosprawnościami (np. środowiskowe domy samopomoc). Świąteczna kartka przekazana uczestnikom tych zajęć z pewnością przyniesie im wiele radości i uśmiechu. Dla biblioteki z kolei jest to doskonała okazja do tego, aby budować markę miejsca otwartego dal wszystkich i zachęcającego do odwiedzin każdą osobę, bez względu na jej ułomności. Każdy z nas jest bowiem wartościowym człowiekiem.

Kolejnym atrakcyjnym działaniem, które z powodzeniem może być realizowane przez biblioteki jest poszukiwanie świątecznych prezentów. Taka inicjatywa jest stosunkowo prosta do przygotowania. Polega przede wszystkim na tym, iż bibliotekarz ukrywa wskazówki w różnych miejscach biblioteki (wersja pod dachem) lub w przestrzeni miejskiej (wersja na zewnątrz.

Tylko od nas zależy czy uczestnicy zabawy otrzymają małe upominki w każdym miejscu, które odszukają, czy może otrzymają jeden prezent na zakończenie realizacji zadań.

Równie dobrym pomysłem będzie odsunięcie uwagi od samych prezentów, a skipienie jej na innym aspekcie. Może być nim np. budowa sań Mikołaja, którymi będzie mógł rozwieźć prezenty po całym świecie. W wtedy w poszczególnych punktach będą znajdowały się kolejne elementy składowe sań.

Zabawy, w których uczestnicy muszą coś odnaleźć są bardzo angażujące. Jednocześnie są bardzo atrakcyjne dla uczniów, którzy lubią rozwiązywać tajemnicze zagadki.

Okres świąt to także doskonała okazja do wprowadzenie w biblioteczne zajęcia odrobiny ruchu. Wszak święty Mikołaj musi być wygimnastykowany, by dojść z prezentami w najdziwniejsze zakątki świata. Dobrym pomysłem imitującym ciężkie warunki pracy Mikołaja będzie wykonanie prostego toru przeszkód. W ramach tej aktywności uczestnicy mogą pokonać nierówną drogę i musieć poruszać się w podskokach. Warto także utworzyć bariery w postaci np. konieczności przejścia przez komin z workiem pełnym prezentów. Można także rzucać prezentami do komina.

Ważnym aspektem wykorzystania aktywności ruchowych w zajęciach bibliotecznych jest konieczność angażowania wszystkich dzieci. To wymusza na bibliotekarzu stałego obserwowanie uczestników oraz szybkiego i elastycznego działania.

Jednym ze sposobów na wprowadzenie atmosfery świąt jest umieszczenie w przestrzeni bibliotecznej obiektów kojarzących się z zapachem świąt. Skórka pomarańczowa, goździki, przyprawa do piernika to doskonałe przykłady stymulowania zmysłu węchu. Wykorzystując te składniki działamy w obszarze aromamarketingu.

Dobrym sposobem na wprowadzenie w atmosferę świąt będzie odtwarzanie świątecznych piosenek. Nie może być ono jednak nachalne. Wręcz przeciwnie. Umieszczone w tle głośnik, z których będzie leciała klimatyczna muzyka będą nadawały uroku bibliotecznej przestrzeni.

W tym całym okołoświątecznym zamieszaniu można zapomnieć o książkach. Jako bibliotekarze musimy pamiętać o tym, aby umieszczać je wśród naszych aktywności. W przypadku zajęć dla dzieci nie stanowi to większego problemu. Są bowiem całe półki książek, które doskonale nadadzą się do przeczytania w trakcie zajęć. Istotne jest to, abyśmy pamiętali, iż pozycje czytanie w trakcie zajęć z dziećmi nie mogą być zbyt długie.

W przypadku osób dorosłych ciekawym rozwiązaniem będzie przeprowadzenie akcji tajemnicza książka. Jest to bardzo proste działanie, w którym naszym czytelnikom wypożyczamy książki owinięte w papier prezentowy. W ten sposób otrzymują od nas niespodziankę, którą otworzą dopiero w domu. Przygotowując taką akcję musimy pamiętać, aby na opakowaniu zapisać numer inwentarzowy książki. To pomoże nam zaznaczyć wypożyczone pozycje. Tajemnicza książka może być całkowitą tajemnicą. Możemy też do każdej książki dołączyć krótki opis.

Świąteczny czas to okres, w którym jednoczą się całe społeczności. Przez cały rok wokół biblioteki gromadzą się różni ludzie. Warto pomyśleć czy biblioteka jako instytucja nie może włączyć się w akcje np. Szlachetna paczka czy lokalnie organizowane inicjatywy wspierające najbiedniejszych. Wsparcie ze strony biblioteki może odbywać się na kilku poziomach. Od najłatwiejszego, w którym wykorzystane zostaną media społecznościowe i zasięgi biblioteki poprzez przeobrażenie książnicy na magazyn, na objęciu jednej rodziny opieką kończąc.

Często biblioteki otrzymują także dary książkowe od społeczności lokalnej. Część z tych książek jest w doskonałym stanie. Dlaczego w okresie świąt nie przygotować paczki dla domu dziecka. Tam nawet lekko podniszczone książki mogą dać bardzo dużo radości. Dla nas to będzie mały gest, a dla dzieci i ich opiekunów duża pomoc.