Codziennie wchodzimy w relacje z innymi ludźmi

Od ich jakości zależy bardzo dużo. Kluczowe jest, by relacje z osobami, z którymi spędzamy dużo czasu, a niewątpliwie takimi osobami są współpracownicy, było co najmniej dobre. Nie zawsze jednak jest tak, że dogadujemy się z kolegami z pracy.

Wszyscy oczekujemy, że nasi współpracownicy będą utrzymywać z nami pozytywne relacje

Zwłaszcza w małych zespołach bibliotecznych, w których współpracuje ze sobą kilka osób. Jest to szczególnie ważne, ponieważ w pracy spędzamy 1/3 całego dnia. Często zdarza się tak, że jest to więcej czasu niż z naszymi domownikami. Musimy wziąć pod uwagę sen – ok. 8 godzin i chociażby drogę do i z pracy.

Utrzymanie dobrych relacji w pracy ma też duże znaczenie dla naszego życia domowego. Nie ulega wątpliwości, że sukcesy i porażki w miejscu pracy znajdują swój upust w domu. Nie jest też tak, że całkowicie oddzielimy życie zawodowe od prywatnego. Obie te sfery przenikają się wzajemnie i emocje pojawiające się w każdej z nich będą miały wpływ na tę drugą.

Nie lubię ciebie

Pierwszym i jednym z najważniejszych problemów interpersonalnych jest ten związany z lubieniem, a w zasadzie nielubieniem współpracownika. Jest to złożony problem, którego podłoże jest ciężkie do zidentyfikowania. Jest on szczególnie trudny do rozwiązania w małych zespołach. Wyobraźmy sobie sytuację, w której w bibliotece pracują tylko dwie osoby. Praktycznie nie ma możliwości rozwiązania problemu nielubienia. Jedyna opcja skutecznego rozwikłania to ta, w której jeden pracownik się zwalnia.

Można też unikać się nawzajem lub rak planować zadania, by kontakt był możliwie najkrótszy. Takie działanie wygląda trochę, jak zabawa dzieci w piaskownicy, a nie miejsce pracy dorosłych ludzi. Jeżeli jednak ma to poprawić efektywność pracy i zniwelować konflikty interpersonalne to należy zastanowić się czy nie warto wprowadzić takiego rozwiązania.

Robię więcej od ciebie

Kolejnym obszarem problemów interpersonalnych są te związane z liczbą wykonywanych zadań. Musimy zdawać sobie sprawę, że pracownicy wykonują nie tylko powierzone im zadania. Kontrolują także to, co robią ich koledzy. Jeżeli nawet nie robią tego świadomie, to bardzo często przypadkiem zauważają niedociągnięcia w pracy innych.

Jest to bardzo niebezpieczne zjawisko, które w konsekwencji prowadzi do tego, że wykonywane zadania podlegają wartościowaniu. I nigdy takie wartościowanie nie jest obiektywne. Każdy bowiem przecenia rangę i wartość swojej pracy, jednocześnie niedoceniając zadań wykonywanych przez innych. Punkt widzenia zmienia się dopiero, gdy nagle trzeba zastąpić kolegę. Dopiero wtedy dostrzega się, że z pozoru łatwe zdanie rzeczywiście jest bardzo czasochłonne, że wymaga umiejętności, które wcale nie są takie proste do opanowania.

Dlatego chcąc uniknąć problemów z liczbą wykonywanych zadań warto od czasu do czasu wdrożyć pracownika w zadania wykonywane przez kolegę. Pozwoli to uzyskać inną perspektywę i docenić pracę innego bibliotekarza. Skorzysta na tym także sama instytucja. Zyska bowiem kolejną osobę, która będzie mogła uzupełniać lub w razie konieczności zastąpić kolegę.

Można również podzielić się zadaniami według preferowanych form aktywności. Najlepszy grafik wykona plakaty, mistrz pisania opisze działanie na stronę internetową, a doskonały animator przeprowadzi zajęcia dla dzieci. W takim wariancie dopiero w drugim kroku będą rozdzielane zadania z puli prac „niechcianych”. Tu za kryterium można przyjąć stopień umiejętności wykonania danej pracy przez pracownika. Dodanie do każdego z tych zadań elementu motywującego w postaci dodatku do pensji sprawi, że lista prac niechcianych szybko zniknie.

Umiejętność komunikacji

Postawą pracy w bibliotece jest odpowiednia komunikacja. Dotyczy to zarówno kontaktów na linii bibliotekarz – użytkownik, jak i bardziej wewnętrznych bibliotekarz – bibliotekarz czy bibliotekarz – dyrektor.

Sposób komunikacji tutaj również może być przyczyną problemów interpersonalnych. Zwłaszcza w sytuacji, gdy do zespołu, który długo ze sobą współpracował wchodzi nowy pracownik lub gdy następuje rotacja pracowników np. na skutek choroby. W takiej sytuacji utarte szlaki komunikacyjne przestają być skuteczne. Używanie skrótów myślowych, niedomówień czy niepełnych zdań przestaje być skuteczne. Wszystkiego trzeba uczyć się od nowa. W miejsce domysłu musi zostać wstawiony jasny komunikat. Często też ten komunikat nie jest do końca zrozumiały. Z tego miejsca już krok do sporu czy kłótni.

Rozwiązaniem tego problemu może być wprowadzenie zespołów pracowników (w większych bibliotekach) odpowiedzialnych za realizację konkretnego zadania. W przypadku zajęć komputerowych może ze sobą współpracować jedna para pracowników, a np. klub dyskusyjny może prowadzić inna osoba lub para. To pozwoli wykształtować między pracownikami pewną nić porozumienia, która pozwoli skuteczne realizować zadanie. Warto także łączyć pracowników w różne pary i zlecać im różnorodne zadania. To pozwoli budować silny zespół odporny na przeciwności. Ma to szczególnie duże znaczenie w obecnych czasach pandemii, gdy dyrektorzy praktycznie z dnia na dzień dowiadują się, że zespół został zdziesiątkowany nieobecnościami.

Zostaję z tym wszystkim sam

Są sytuacje w praktyce bibliotecznej, kiedy pracownik pozostaje sam z realizacją jakiegoś zadania. Związane jest to nie tyle z brakiem chęci ze strony innych współpracowników, ile z koniecznością posiadania unikanych umiejętności. Takim obszarem prac może być prowadzenie strony internetowej czy social mediów. W sytuacji, gdy jest za to odpowiedzialna jedna osoba może pojawić się problem z nagromadzeniem zadań.

Wystarczy posłużyć się przykładem Tygodnia Bibliotek. W trakcie jego trwania wiele bibliotek przygotowuje dużo działań. Informowanie o nich wszystkich wymaga nie tylko przygotowania promocji i wiadomości o wydarzeniach, które mają się odbyć. To także konieczność relacjonowania tego, co już się zakończyło. O ile pierwszego dnia jest to jeszcze stosukowo łatwe, o tyle w środku tygodnia zrealizowanych zadań jest już całkiem dużo, a tych do przeprowadzenie też kilka.

I ponownie w takiej sytuacji pracownik odpowiedzialny za opracowanie tych materiałów raczej nie będzie się oficjalnie skarżył, o tyle w rozmowach między pracownikami może pojawić się pretensja. Oczywiście bardzo często wypowiedziana za plecami. I jej głównych hasłem będzie: „znowu z tym wszystkim zostałem sam/sama.”

W takiej sytuacji wystarczy rozdzielić zadania pomiędzy pracowników. Jeden może być odpowiedzialny za przygotowanie tekstu, inny zdjęć. Całą promocję i informacje o przygotowywanych zajęciach można również przygotować szybciej. Przyspieszy to pracę w podczas samego tygodnia, a jednocześnie pozwoli uniknąć problemów interpersonalnych. W tym obszarze warto także wyciągać wnioski z wcześniejszych działań i na ich podstawie planować kolejne wydarzenia. Warto korzystać z własnego i innych doświadczenia.

Rozwiązywanie problemów interpersonalnych

Pierwszym krokiem powinna być odpowiednia identyfikacja problemu. I o ile pracownicy, których problem dotyczy mogą szybko zlokalizować źródło niezgody, o tyle nie oni odpowiedzialni są za znalezienie rozwiązania. Nie posiadają bowiem możliwości podjęcia ostatecznej decyzji i zmianiy np. stanowiska pracy. Taką władzę ma kadra kierownicza.

Często jednak kadra kierownicza nie jest w stanie znaleźć rozwiązania, ponieważ nie zdaje sobie sprawy z istnienia problemu. Żaden pracownik nie zgłosi problemu, gdyż nie będzie chciał zostać uznany za osobę, która się skarży. Ta bariera często uniemożliwia znalezienia rozwiązania i jednocześnie poprawy warunków pracy.

Kluczową więc umiejętnością, jaką powinni posiadać pracownicy biblioteki jest otwarta rozmowa o problemach. Bez kłótni, sporów czy krzyków rzeczowe wyjaśnienie sobie różnicy zdań i poszukanie odpowiedniego dla wszystkich rozwiązania może przyczynić się nie tylko do wyeliminowania złych emocji, ale przede wszystkim może pozytywnie wpłynąć na efektywność pracy, a więc także na sukcesy całej instytucji.

Choć dbanie o pozytywne relacje interpersonalne jest trudnym zadaniem, to jednak podjęcie trudu jest opłacalne. Oprócz wspomnianej wyżej efektywności pracy pozwoli ona bibliotekarzom osiągnąć większą satysfakcję i radość z pracy. Są to jedne z głównych czynników psychologicznych zapobiegających wypaleniu zawodowemui jednocześnie dają poczucie sensu wykonywanej pracy. Dlatego zarówno pracownicy, jak i kadra kierownicza powinni wspólnymi siłami dbać o jak najlepsze relacje interpersonalne ze współpracownikami.