Przez wiele lat (lata 70., 80., 90. XX wieku do 2016 r.) nauczyciele bibliotekarze prowadzili lekcje biblioteczne oparte na programie przysposobienia biblioteczno-informacyjnego opracowanym przez ówczesne Ministerstwo Oświaty. Przysposobienie czytelnicze było obowiązkowe ( w XX w.) dla wszystkich uczniów we wszystkich typach szkół, w wymiarze 1-2 godzin rocznie. Dyrektor szkoły był zobowiązany uwzględnić przysposobienie w planie zajęć na początku roku szkolnego, opracowując tematy lekcji. Lekcje miały dostarczyć uczniom informacji na temat zasad korzystania z wypożyczalni, czytelni, katalogów, wyszukiwania informacji na określony temat oraz umiejętności pracy z encyklopediami, słownikami, czasopismami, historią pisma, książkami i bibliotekami.
Czasami organizowano nawet sprawdziany, aby ocenić, jak wiele wiedzy uczniowie zdobyli z przysposobienia biblioteczno-informacyjnego. Obecnie nie ma obowiązku prowadzenia lekcji bibliotecznych. Wielu dyrektorów i nauczycieli bibliotekarzy nie jest tego świadomych. Na stronach internetowych niektórych szkół nadal można znaleźć harmonogramy lekcji bibliotecznych obowiązujące dawno temu. Chociaż lekcje biblioteczne nie są już wymagane, warto rozważyć opracowanie zajęć czytelniczych, które mogą być prowadzone w ramach pracy pedagogicznej, aby promować kulturę czytania i rozwijać zainteresowania czytelnicze uczniów.
W zależności od naszych umiejętności, predyspozycji, wiedzy i pasji, każdy z nas będzie inaczej przygotowywał zajęcia. Dobrze są odbierane warsztaty twórcze, które mogą być doskonałym sposobem na rozwijanie kreatywności, umiejętności manualnych oraz pasji czytelniczych u uczniów.
Warsztaty twórczepodczas których uczniowie mają możliwość samodzielnie tworzyć coś nowego lub odtwarzać elementy sztuki związane z tematem zajęć.
9 przykładów zajęć w bibliotece, które lubią dzieci i młodzież
1. Tworzenie zakładek do książek | Uczniowie mogą samodzielnie wykonać kolorowe zakładki do książek z papieru, tkaniny, kolorowych taśm lub innych materiałów. To nie tylko praktyczny dodatek, ale także inspiruje do czytania. Może być świetnym prezentem dla rodziców, rodzeństwa lub młodszych kolegów. |
2. Kreatywne pamiętniki | Uczniowie mogą ozdobić i spersonalizować swoje pamiętniki lub kalendarze, korzystając z różnorodnych technik, takich jak decoupage, stemplowanie, rysunek czy kolaż. Pamiętnik doskonale wpisuje się w kulturę słowa jako sposób przekazywania informacji o najważniejszych wydarzeniach w życiu ucznia. Jako gatunek literacki, pamiętnik może stanowić próbę zainteresowania uczniów tego rodzaju literaturą, która pełni również funkcję przekazu historycznego i jest wykorzystywana przez historyków jako źródło wiedzy o życiu codziennym. W przypadku zajęć kreatywnych warto zauważyć, że pamiętnik ma kilka znaczeń i oprócz wspomnień z wydarzeń może służyć jako album, do którego nasi znajomi i przyjaciele wpisują wiersze i aforyzmy na pamiątkę. |
3. Tworzenie opowiadań lub komiksów | Poprzez warsztaty pisania opowiadań lub tworzenia komiksów, uczniowie mają okazję wyrazić swoją kreatywność i rozwijać umiejętności narracyjne. Podczas tych zajęć zdobywają także wiedzę na temat historii komiksów, co pozwala nam wprowadzić elementy edukacyjne, rozwijające nie tylko wrażliwość estetyczną, ale również umiejętność pracy z tekstem. Warto wcześniej zaopatrzyć się w różnorodne komiksy polskie i zagraniczne, zwłaszcza klasyki tej literatury. Szczególnie interesujące są zajęcia z komiksami paragrafowymi. |
4. Projekty recyklingowe | Warsztaty, podczas których uczniowie wykorzystują materiały z recyklingu do tworzenia nowych przedmiotów, na przykład ozdób świątecznych. Podczas tych warsztatów można wykorzystać wycofane podręczniki szkolne oraz zużyte książki. Warto wprowadzić także rozróżnienie terminologii – recykling, downcykling, upcykling. Przedrostek „up” w słowie „upcykling” oznacza „wyżej” po angielsku, co oznacza, że w wyniku przetworzenia nowy przedmiot ma wyższą wartość niż surowce, z których został wykonany. Analogicznie „downcykling” oznacza, że dany przedmiot zyskuje nowe życie, ale traci na wartości (na przykład papier toaletowy z makulatury, opakowania tekturowe z używanych książek). Podczas naszych warsztatów będziemy wykorzystywać „odpady” do tworzenia dzieł sztuki. Warsztaty pozwolą uczestnikom lepiej zrozumieć tematykę ekologii, ochrony środowiska, a w wielu przypadkach odkryją w nich samych pokłady twórczości. |
5. Warsztaty Liberackie | Rodzaj literatury totalnej, w której tekst i forma książki tworzą nierozerwalną całość. W utworach Liberackich istotne jest nie tylko samo pióro, czyli warstwa słowna, lecz także typografia, konstrukcja, format i kształt. Innymi słowy, uczestnik, korzystając z kilku wierszy ze starego podręcznika, tworzy nowy wiersz, który następnie prezentuje w nietypowej formie – na przykład jako pudełko z naklejonym wierszem, butelką z tekstem w środku itp. W ramach tego procesu twórczego, uczniom można również zaproponować stworzenie poematów w postaci kompozycji wizualnych zbudowanych z układów liter i znaków typograficznych, a także wierszy obrazkowych, które za pomocą formy graficznej przedstawiają konkretne przedmioty, takie jak zamek, most czy okno. Następnie wiersz przedstawia w nowym formacie – nie jako klasyczną książkę, ale jako pudełko z naklejonym wierszem, butelką w tekstem w środku itp. W ramach tego typu tworzenia, uczniom możemy zaproponować także – poematy w postaci kompozycji wizualnych zbudowanych z układów liter i znaków typograficznych oraz wiersz obrazkowy, który swym kształtem graficznym przedstawia jakiś przedmiot (zamek, most, okno). Warsztaty te wydają się być niezwykle ekscytujące i pełne kreatywności dla dzieci, ponieważ pobudzają ich wyobraźnię. Proponuję również wprowadzenie tego typu warsztatów do planu pracy biblioteki szkolnej w szkole średniej. |
6. Ilustrowanie książek | Uczniowie mogą spróbować swoich sił w ilustrowaniu fragmentów książek lub tworzeniu własnych ilustracji do opowiadań. Można również wykorzystać wycofane podręczniki lub czasopisma przeznaczone do makulatury do tworzenia kolaży. |
7. Zajęcia oparte na przedstawieniu teatralnym – teatrzyk KAMISHIBAI lub kukiełkowy | W zależności od naszych zainteresowań i umiejętności. |
8. Zajęcia czytelnicze z wykorzystaniem Internetu | Słowniki w sieci. O tych zajęciach pisałam już na łamach Nowoczesnej Biblioteki 3.0 |
9. „Rzeka Czytania – Projekt Plakatu” | W ramach tego zadania uczniowie mają za zadanie stworzyć plakat przedstawiający wielką rzekę czytelnictwa. Plakat ten ma zawierać kolaż, tekst oraz rysunki, które reprezentują wszystkie książki przeczytane przez ucznia w określonym czasie wskazanym przez nauczyciela lub bibliotekarza. Dodatkowo na plakacie można uwzględnić artykuły związane ze sportem, polityką, kulturą, a nawet instrukcje obsługi sprzętów AGH lub aplikacji na telefonie. Zachęcamy do zaangażowania w projekt rodziców uczniów, ich rodzeństwa oraz nauczycieli. W całości Rzeka Czytaniamoże być wykonana po angielsku. |
Nauczyciel bibliotekarz z 35-letnim stażem oraz nauczyciel historii. Trener oświaty, certyfikowany trener online. Pełniła funkcję metodyka ds. bibliotek szkolnych, wieloletni członek oraz skarbnik i wiceprezes Rady Oddziału Warszawskiego Towarzystwa Nauczycieli Bibliotekarzy Szkół Polskich. W obecnej kadencji sekretarz RO Warszawa. Od ponad 15 lat autorka artykułów dotyczących organizacji pracy w bibliotece szkolnej, praktycznego kształcenia nauczycieli bibliotekarzy oraz roli biblioteki szkolnej we współczesnej szkole. Publikowała w prasie zawodowej dla nauczycieli bibliotekarzy, nauczycieli i dyrektorów szkół – Biblioteka Szkolna Wizytówka Szkoły, Niezbędnik Nauczyciela Szkoły – Sygnał, Niezbędnik Dyrektora Szkoły-serwis online, Dyrektor Szkoły. Od 2020 roku stały współpracownik czasopisma Nowoczesna Biblioteka 3.0. Prowadzi szkolenia, webinary i warsztaty dla nauczycieli bibliotekarzy. Prywatnie filatelistka, członek International Postal Philatelic Club.
Wiedza i Praktyka Sp. z o.o.
ul. Łotewska 9a
03-918 Warszawa